AFS is dé expert in Culturele Competenties. Deze competenties zijn van cruciaal belang bij het navigeren in een superdiverse en geglobaliseerde wereld en het omgaan met culturele verschillen en diversiteit. Scherp op deze pagina je vaardigheden aan in interculturele communicatie, open-mindedness en flexibiliteit.
Meer leren? Behaal dan je Global Comptence Certificate bij AFS met Global Up!
Onder invloed van bepaalde media en politiekers zou je nog gaan geloven dat wij mensen 100% bepaald worden door onze cultuur en dat wij één op één samenvallen met een bepaalde nationale, etnische of geloofsgroep. Soms lijkt het alleen maar te gaan over de kleur van onze huid, of we al dan niet in een God geloven of al dan niet een hoofddoek dragen.
Toch is er meer dat ons bindt dan dat ons scheidt. Deze piramide toont dat mooi aan: onze basis is de menselijke natuur. Dat maakt dat een Belg, een Nigeriaan, een Pool, een Christen, een Moslim, een hetero of homo, een man of vrouw, … nog steeds veel meer met elkaar gemeen hebben dan een mens en een mug of een mens en een olifant.
De punt van de piramide vertelt ons nog iets anders: Hoewel cultuur ons voor een groot deel bepaalt, is elke mens uniek. Je mag dan nog tot een bepaalde culturele groep behoren, uiteindelijk is het jou persoonlijkheid die echt definieert wie je bent. Dat zal niet voor elke Turk, Brusselaar of biseksueel hetzelfde zijn. ‘Intersectionaliteit’ noemt men dat: jij (en dus ook de kansen die je krijgt en de plaats die je inneemt) wordt door veel meer bepaald dan enkel maar je nationaliteit of huidskleur. Of je vrouw of man bent, oud of jong, ziek of gezond, … zal mee bepalen wie je bent en welke deuren makkelijk of iets minder makkelijk voor je opengaan.
Los daarvan is er niet alleen ‘cultuur’: er is ook zoiets als ‘natuur’, en er zijn de mensen die je tegenkomt op je pad en jou mee beïnvloeden. Dit alles samen, maakt ons uniek. Het is dus goed om iets te leren over de culturele groepen die jij ontmoet, maar blijf altijd nieuwsgierig en wees je ervan bewust dat we allemaal mens zijn en evengoed allemaal uniek.
‘The information is in the people, not in your head!’ (Eduard T. Hall)
Wat het eerste opvalt als je een ander land, een vreemde wijk of een gesloten gemeenschap betreedt, zijn de dingen die zichtbaar zijn. Wat je ziet op het eerste zicht, zijn enkel de uiterlijke elementen van een bepaalde cultuur. De fritkoten, de jeugdbeweging, ‘de koers’, het bier, de slechte wegen en lelijke lintbebouwing in Vlaanderen. Het vele ‘Hallo’-kussen in Wallonië, de stokjes waarmee je wordt geacht te eten in Japan, de hoofddoeken en felle lichten op café in sommige moslimlanden en wijken. Wijn en baguettes in Frankrijk, geen cappuccino na de lunch in Italië, fietspaden in Nederland, het geluid van de minaretten in Marokko, vlees vlees en nog eens vlees in Argentinië.
Maar deze zaken, die je makkelijk kan waarnemen van zodra je in een nieuwe omgeving terecht komt, zijn slechts het topje van de ijsberg. Wat een cultuur echt bepaalt, zijn de normen, waarden, geloofsovertuigingen en perspectieven waar iemand binnen een bepaalde cultuur mee opgroeit. Hoe ga je bijvoorbeeld om met hiërarchie, hoe kijk je naar man-vrouw relaties, wat is het belang van non-verbale communicatie, hoe percipieer je tijd en ruimte, hoe kijk je naar (homo)seksualiteit, welke plek heeft de natuur, hoe direct kan je je mening geven, hoe belangrijk is harmonie, …?
Al deze dingen zijn cultureel bepaald. Maar je zal ze niet ontdekken door enkel maar twee weken in een bepaald land te verblijven. Iemands culturele basis echt leren kennen vraag tijd, moeite, geduld en nieuwsgierigheid. Er ligt in elk geval onder het wateroppervlak nog een hele ijsberg te ontdekken. Een boeiende ontdekkingstocht als je er een beetje tijd, moeite en energie wil insteken!
Als je iets ziet dat je nog niet kent of begrijpt, gaan onze hersenen daar automatisch betekenis aan geven. Dat is hoe ons hoofd werkt. En maar goed ook. Als we geconfronteerd worden met culturele gebruiken die we niet kennen, zullen onze hersenen ‘het onbekende’ automatisch gaan interpreteren. We geven direct en automatisch betekenis aan wat we zien.
Helaas is deze snelle en spontane hersenactie geen garantie op succes. De dingen die we zien, gaan we namelijk betekenis geven vanuit ons eigen cultureel kader. We gaan snel oordelen gebaseerd op onze eigen normen, waarden en gewoontes. Dat gebeurt automatisch: je bekijkt de wereld door je eigen culturele bril. Wat je ziet, interpreteer je volgens jouw eigen normen en waarden.
Valt daar dan niets aan te doen? Toch wel! Deze teksten lezen is al een eerste belangrijke stap. Als je je er bewust van bent dat je die bril ophebt, kan je hem namelijk ook weer afzetten. Vermijd het dus om te snel te (ver)oordelen en wees nieuwsgierig. Zie of ervaar je iets dat je niet begrijpt? Dan kan je beter een vraag stellen dan voor jezelf dingen invullen. Vragen staat vrij, een ‘nee’ heb je, een ‘ja’ kan je maar krijgen!
